भाई जयंत पाटील… स्त्री चळवळीचे सहकर्मी

भाई जयंत पाटील… स्त्री चळवळीचे सहकर्मी
लक्ष्मीचा पोनतू, सुलभा सुत,
सुप्रियेचाकांत, मिनाक्षीनंदा भ्रात
परी चित्रलेखा सहित आम्हा
सर्व स्त्री चळवळीचा सहकर्मी
तात स्वरूप….

शेतकरी कामगार पक्षाचे भाई जयंत पाटील आज वयाची 70 वर्षे पूर्ण करत आहेत. राजकीय, सामाजिक आणि व्यावसायिक स्तरावर भाईंनी स्वकर्तृत्वाने मिळविलेले यश निश्चितच कार्यकर्त्यांना प्रेरणादायी आहे. परंतु, भाईंचा समृद्ध वारसा आणि त्याला कौटुंबिक स्त्री चळवळीची फार मोठी पार्श्वभूमी आहे, असे मला वाटते.
सन 1920 च्या सुमारास स्वातंत्र्यपूर्व काळात भाईंच्या आजी लक्ष्मीबाई नारायण पाटील या रोहा-पनवेलसारख्या कोकण एज्युकेशन सोसायटीच्या शाळेत मुख्याध्यापिका म्हणून कार्यरत होत्या. ही अभिमानाची बाब आहे. आगरी समाजातील त्या पहिल्या मुख्याध्यापिका होत्या. तळागाळातील समाजाला आपल्या हक्कांची जाणीव होण्याचे ते दिवस होते. नाना पाटीलांच्या बहुजन समाजाच्या क्रांतिकारी चळवळींचा तो मंतरलेला काळ होता आणी त्यांना साथ होती लक्ष्मीबाई पाटीलांची. बहुजनांच्या उद्धारास्तव चळवळीची जी बीजे स्वर्गीय नाना पाटील आणी लक्ष्मीबाईंनी या खारेपाटाच्या भूमीत पेरली, त्याच भूमीत, त्याच वंशात भाईंचा जन्म झाला. हा वारसा भाईंना लाभला, हा तर नियतीचा विलक्षण योग आहे. लक्ष्मीबाईंनी शिक्षणाकरिता स्वत:पासून सुरू केलेली चळवळ भाईंनी उभारलेल्या पी.एन.पी. शैक्षणिक संकुलाच्या माध्यमातून अविरत सुरू आहे.
स्वर्गीय ना.ना. पाटील आणि लक्ष्मीबाईंचे सुपुत्र प्रभाकर पाटील (भाऊ) यांनी तर “पुत्र व्हावा ऐसा गुंडा त्याचा तिन्ही लोकी झेंडा” ही उक्ती सार्थ करावी असे नाव या रायगड जिल्ह्याच्या राजकीय इतिहासात कोरले. “पेझारीचे सुशिला सदन” म्हणजे शेतकरी कामगार पक्षाची जणू पंढरीच. त्या पंढरीत स्वर्गीय प्रभाकर पाटील आणि सुलभा काकू यांच्या पोटी भाई ज्येष्ठ चिरंजीव म्हणून जन्मले. सुलभाकाकुंनी सक्रिय राजकारणात कधीच भाग घेतला नाही. पण, सामाजिक समतेची शिकवण भाईंना या माऊलीच्या उदरातूनच मिळाली. या माऊलीने उभ्या आयुष्यभर अन्नपूर्णेचा भंडारा सर्व जाती धर्मांकरिता खुला केला. त्या थोर माऊलीच्या विचारांनीच भाईंचे संपूर्ण समाजजीवन समृद्ध केले आहे. भाईंच्या सामाजिक जीवनाचा विचार म्हणजे सुलभाकाकुंच्या सामाजिक चळवळीचाच एक
भाग आहे.
“शुध्दबीजापोटी फळे रसाळ गोमटी” तुकोबांच्या या अभंगाप्रमाणे कर्तृत्ववान भाईंना मीनाक्षीताई पाटील या उत्तुंग कर्तृत्वाच्या बहिणीची वैचारिक साथ लाभली. खरं तर, भाई आणि मीनाक्षीताई ही दोन्ही भावंडे समकालीन राजकारणातील एकाच पटलावरील; परंतु अभ्यासू, कर्तृत्ववान व उत्तम वक्ता असलेल्या ताईंच्या राजकारणाला अधिक धार भाईंच्या पाठिंब्याने मिळाली. तीन-चार दशकांपूर्वी रायगडच्या राजकीय व्यवस्थेत महिलांचा विशेष सहभाग नव्हता. मात्र, शेतकरी कामगार पक्ष हा फुले, शाहू, अंबेडकर आणि सावित्रीबाई फुलेंच्या पुरोगामी विचारांवर मार्गक्रमण करत असताना, भाईंनी मात्र वैयक्तिक राजकीय महत्त्वाकांक्षा कधीच ठेवली नाही. मीनाक्षीताईंच्या प्रभावी नेतृत्वावर भाईंची नितांत श्रद्धा होती. त्या काळातील भाईंची राजकीय चळवळीची एक प्रेरणा ही मीनाक्षीताईंच्या रूपात स्त्री सक्षमीकरणाच्या वाटेवरच होती.
भाई शेतकरी कामगार पक्षाच्या निर्णय प्रक्रियेत सर्वोच्च स्थानाकडे मार्गक्रमण करताना निश्चित रूपाने सुप्रियाताई पाटील यांची राजकीय कारकीर्द सुरू झाली. शेतकरी कामगार पक्षाला स्थानिक पातळीवर निवडणुकीच्या आखाड्यात यशकीर्ती मिळवून देणाऱ्या ताई-भाईंच्या वैचारिक चळवळीच्या सच्च्या साथी ठरल्या. रायगड जिल्हा परिषदेच्या अध्यक्षपदी विराजमान झालेल्या पहिल्या महिला सुप्रियाताई पाटील ठरल्या अन्‌‍ तद्नंतर रायगड जिल्ह्यातील तळागाळातील अनेक महिला भगिनींचे प्रश्न मार्गी लावण्याकरिता एक चळवळ उभी राहिली. भाईंनी सुप्रियाताईंना निर्भीड बनविले. केवळ राजकारण नाही, तर विविध आघाड्यांवर मग कृषीवलची संपादिका, अलिबाग अर्बन बँकेच्या अध्यक्षा, बचत गटाच्या मार्गदर्शिका, शेतीपूरक उद्योगांच्या व्यावसायिका अशा एक न अनेक भूमिका सक्षमपणे पेलणाऱ्या सुप्रियाताई या भाईंच्या राजकीय जीवनातील खऱ्या अर्थाने ऊर्जास्त्रोत आहेत.
शेतकरी कामगार पक्षाचे सरचिटणीस म्हणून भाईंनी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या राजकारणात आपल्या सकारात्मक भूमिकेतून सुशिक्षित व सक्षम महिलांना काम करण्याची संधी दिली. त्या संधीचे सोने व्हावे असे कार्य अनेक महिला लोकप्रतिनिधींनी केले. अलिबागसारख्या ऐतिहासिक नगरीच्या पहिल्या महिला नगराध्यक्षा सुनिताबाई नाईक यांनी शहराला सुसंस्कृत चेहरा दिला, तर स्व. नमिता नाईक यांच्या नगराध्यक्षपदाच्या काळात शहराला विकासाचे नवे पर्व मिळाले. “सुशिक्षित महिला राजकारणात आल्या तर राजकारणाचा दर्जा सुधारेल”, या विचारातून लोकप्रतिनिधी म्हणून उच्च पदांवर महिला कार्यकर्तांना स्थान मिळाले ते भाईंमुळेच. सुप्रियाताई पाटील यांच्यानंतर शेतकरी कामगार पक्षाच्या उच्चशिक्षित पदाधिकारी महिला पुन्हा एकदा अध्यक्षपदी पोहोचली. अर्थखात्याचे सभापतीपद पहिल्यांदा महिलेकडे आले, ही भाईंच्या स्त्री चळवळीच्या विचारांचीच कृती होती, असे म्हणावेसे वाटते. शेतकरी कामगार पक्षाच्या माध्यमातून महिलांना राजकीयदृष्ट्या समाजासमोर आणताना भाईंची निवड कधी चुकली नाही. रायगड जिल्ह्यात अनेक महिला सरपंच ग्रामपंचायतीचे नेतृत्व करताना विकासाचे नवे मॉडेल राबवित आहेत. नागावच्या तरूण महिला सरपंच हर्षदा मयेकर यांचे उत्तम उदाहरण आहे. भाईंचे मार्गदर्शन आणि विश्वास ही शेतकरी कामगार पक्षाच्या स्त्री चळवळीला संजीवनी देणारी आहे.
भाईंनी त्यांची स्नुषा चित्रलेखा पाटील यांच्या क्षमतेचा अंदाज येताच, शैक्षणिक, व्यावसायिक, सामाजिक आणि राजकीय क्षेत्रात उतुंग भरारी घेण्याकरिता त्यांना दिलेले बळ हे बदलत्या राजकारणामधील नवा अध्यायच म्हणावा लागेल. रायगड जिल्ह्यात चित्रलेखा पाटीलांच्या रूपाने अनेक विद्यार्थिनींना गतीचे चक्र फिरविता आले आहे. केवळ सायकल देऊन नव्हे तर, विश्वासपूर्वक आधार बनून चित्रलेखा पाटील विद्यार्थिनींना उज्ज्वल भविष्याकरिता साथ देत आहे. रायगड जिल्ह्यातील महिला आघाडी आता अधिक जोमाने वाढत आहे. रायगड जिल्हा मध्यवर्ती बँकेच्या माध्यमातून भाईंच्या मार्गदर्शनाखाली हजारो महिलांचे बचत गट व्यावसायिक पातळीवर स्थिर होत आहेत. भाईंनी उभारलेली महिलांच्या आत्मनिर्भरतेची चळवळ ही तेवढीच प्रेरणादायी आहे.
आज तळागाळातील महिला, शेतकरी कामगार पक्षाच्या माध्यमातून समाजकारणात आणि राजकारणात पुढे येत आहेत व जनतेचे प्रश्न ज्या तळमळीने सोडवत आहेत, हे भाईंनी दाखविलेल्या विश्वासातून शक्य झाले आहे. माझ्याकडे 3 ऑगस्ट 2023 रोजी महिला प्रमुखपद सोपविताना, भाईंनी मी केलेल्या अल्पशा पक्षकार्याचा मोठा गौरव केल्याची कृतार्थ भावना माझ्या मनात कायम राहील. शेतकरी कामगार पक्षाच्या संघटनात्मक कार्यात, विशेषतः चिटणीस मंडळात व विविध जनआघाड्यांमध्ये महिला कार्यकर्त्यांना स्थान मिळावे, अशी मी आग्रही मागणी पक्ष नेतृत्वाकडे केली आणि भाईंनी या माझ्या भूमिकेचे स्वागत करून अलीकडच्या काळात पक्षसंघटनेमध्ये अधिकाधिक महिलांचा समावेश केला. भाईंच्या या निर्णयाने आज पक्षामध्ये जास्त प्रमाणात महिलांचा वावर सुरू झाला आहे. भाईंच्या दूरदृष्टी नेतृत्वाचा हा परिपाकच म्हणावा लागेल. मला खात्री आहे नजीकच्या काळात शेतकरी कामगार पक्ष तळागाळात मोठी उभारी घेत असताना महिला कार्यकर्त्यांची एक फळी निश्चितपणे सक्रिय राजकारणाचा मोठा आधार होईल. याचे कारण स्त्री चळवळीच्या मागे भाईंचा असणारा स्त्री सक्षमीकरणाचा विचारच असेल.
भाई आज वयाची सत्तरी पार करीत आहेत. या पार्श्वभूमीवर शेतकरी कामगार पक्षाच्या आजच्या अस्तित्वावर प्रश्न निर्माण करणाऱ्यांना मला आज सांगायचे आहे; भाई जयंत पाटील आजही पक्षाच्या विचारांकरिता, पाटील घराण्याच्या परंपरेकरिता आणि बहुजनांच्या अस्तित्वाकरिता आपली राजकीय व सामाजिक लढाई लढत आहेत. चारही बाजूंनी घेरले तरी बाजीप्रभू देशपांडेसांरखी कितीही काळ खिंड रोखून धरण्याची आणि लढण्याची ताकद आमच्या नेत्यामध्ये आहे. आम्हाला भाईंचा सार्थ अभिमान आहे!शेतकरी कामगार पक्षाच्या महाराष्ट्रातील तमाम महिला कार्यकर्त्यांचा भाईंना आजच्या वाढदिवसाच्या मंगल अभीष्टचिंतन सोहळ्याचे दिनी मानाचा लाल सलाम.. लाल सलाम.. लाल सलाम…
लक्ष्मीचा पोनतू, सुलभा सुत,
सुप्रियेचाकांत, मिनाक्षीनंदा भ्रात
परी चित्रलेखा सहित आम्हा
सर्व स्त्री चळवळीचा सहकर्मी
तात स्वरूप….
शेतकरी कामगार पक्षाचे भाई जयंत पाटील आज वयाची 70 वर्षे पूर्ण करत आहेत. राजकीय, सामाजिक आणि व्यावसायिक स्तरावर भाईंनी स्वकर्तृत्वाने मिळविलेले यश निश्चितच कार्यकर्त्यांना प्रेरणादायी आहे. परंतु, भाईंचा समृद्ध वारसा आणि त्याला कौटुंबिक स्त्री चळवळीची फार मोठी पार्श्वभूमी आहे, असे मला वाटते.
सन 1920 च्या सुमारास स्वातंत्र्यपूर्व काळात भाईंच्या आजी लक्ष्मीबाई नारायण पाटील या रोहा-पनवेलसारख्या कोकण एज्युकेशन सोसायटीच्या शाळेत मुख्याध्यापिका म्हणून कार्यरत होत्या. ही अभिमानाची बाब आहे. आगरी समाजातील त्या पहिल्या मुख्याध्यापिका होत्या. तळागाळातील समाजाला आपल्या हक्कांची जाणीव होण्याचे ते दिवस होते. नाना पाटीलांच्या बहुजन समाजाच्या क्रांतिकारी चळवळींचा तो मंतरलेला काळ होता आणी त्यांना साथ होती लक्ष्मीबाई पाटीलांची. बहुजनांच्या उद्धारास्तव चळवळीची जी बीजे स्वर्गीय नाना पाटील आणी लक्ष्मीबाईंनी या खारेपाटाच्या भूमीत पेरली, त्याच भूमीत, त्याच वंशात भाईंचा जन्म झाला. हा वारसा भाईंना लाभला, हा तर नियतीचा विलक्षण योग आहे. लक्ष्मीबाईंनी शिक्षणाकरिता स्वत:पासून सुरू केलेली चळवळ भाईंनी उभारलेल्या पी.एन.पी. शैक्षणिक संकुलाच्या माध्यमातून अविरत सुरू आहे.
स्वर्गीय ना.ना. पाटील आणि लक्ष्मीबाईंचे सुपुत्र प्रभाकर पाटील (भाऊ) यांनी तर “पुत्र व्हावा ऐसा गुंडा त्याचा तिन्ही लोकी झेंडा” ही उक्ती सार्थ करावी असे नाव या रायगड जिल्ह्याच्या राजकीय इतिहासात कोरले. “पेझारीचे सुशिला सदन” म्हणजे शेतकरी कामगार पक्षाची जणू पंढरीच. त्या पंढरीत स्वर्गीय प्रभाकर पाटील आणि सुलभा काकू यांच्या पोटी भाई ज्येष्ठ चिरंजीव म्हणून जन्मले. सुलभाकाकुंनी सक्रिय राजकारणात कधीच भाग घेतला नाही. पण, सामाजिक समतेची शिकवण भाईंना या माऊलीच्या उदरातूनच मिळाली. या माऊलीने उभ्या आयुष्यभर अन्नपूर्णेचा भंडारा सर्व जाती धर्मांकरिता खुला केला. त्या थोर माऊलीच्या विचारांनीच भाईंचे संपूर्ण समाजजीवन समृद्ध केले आहे. भाईंच्या सामाजिक जीवनाचा विचार म्हणजे सुलभाकाकुंच्या सामाजिक चळवळीचाच एक
भाग आहे.
“शुध्दबीजापोटी फळे रसाळ गोमटी” तुकोबांच्या या अभंगाप्रमाणे कर्तृत्ववान भाईंना मीनाक्षीताई पाटील या उत्तुंग कर्तृत्वाच्या बहिणीची वैचारिक साथ लाभली. खरं तर, भाई आणि मीनाक्षीताई ही दोन्ही भावंडे समकालीन राजकारणातील एकाच पटलावरील; परंतु अभ्यासू, कर्तृत्ववान व उत्तम वक्ता असलेल्या ताईंच्या राजकारणाला अधिक धार भाईंच्या पाठिंब्याने मिळाली. तीन-चार दशकांपूर्वी रायगडच्या राजकीय व्यवस्थेत महिलांचा विशेष सहभाग नव्हता. मात्र, शेतकरी कामगार पक्ष हा फुले, शाहू, अंबेडकर आणि सावित्रीबाई फुलेंच्या पुरोगामी विचारांवर मार्गक्रमण करत असताना, भाईंनी मात्र वैयक्तिक राजकीय महत्त्वाकांक्षा कधीच ठेवली नाही. मीनाक्षीताईंच्या प्रभावी नेतृत्वावर भाईंची नितांत श्रद्धा होती. त्या काळातील भाईंची राजकीय चळवळीची एक प्रेरणा ही मीनाक्षीताईंच्या रूपात स्त्री सक्षमीकरणाच्या वाटेवरच होती.
भाई शेतकरी कामगार पक्षाच्या निर्णय प्रक्रियेत सर्वोच्च स्थानाकडे मार्गक्रमण करताना निश्चित रूपाने सुप्रियाताई पाटील यांची राजकीय कारकीर्द सुरू झाली. शेतकरी कामगार पक्षाला स्थानिक पातळीवर निवडणुकीच्या आखाड्यात यशकीर्ती मिळवून देणाऱ्या ताई-भाईंच्या वैचारिक चळवळीच्या सच्च्या साथी ठरल्या. रायगड जिल्हा परिषदेच्या अध्यक्षपदी विराजमान झालेल्या पहिल्या महिला सुप्रियाताई पाटील ठरल्या अन्‌‍ तद्नंतर रायगड जिल्ह्यातील तळागाळातील अनेक महिला भगिनींचे प्रश्न मार्गी लावण्याकरिता एक चळवळ उभी राहिली. भाईंनी सुप्रियाताईंना निर्भीड बनविले. केवळ राजकारण नाही, तर विविध आघाड्यांवर मग कृषीवलची संपादिका, अलिबाग अर्बन बँकेच्या अध्यक्षा, बचत गटाच्या मार्गदर्शिका, शेतीपूरक उद्योगांच्या व्यावसायिका अशा एक न अनेक भूमिका सक्षमपणे पेलणाऱ्या सुप्रियाताई या भाईंच्या राजकीय जीवनातील खऱ्या अर्थाने ऊर्जास्त्रोत आहेत.
शेतकरी कामगार पक्षाचे सरचिटणीस म्हणून भाईंनी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या राजकारणात आपल्या सकारात्मक भूमिकेतून सुशिक्षित व सक्षम महिलांना काम करण्याची संधी दिली. त्या संधीचे सोने व्हावे असे कार्य अनेक महिला लोकप्रतिनिधींनी केले. अलिबागसारख्या ऐतिहासिक नगरीच्या पहिल्या महिला नगराध्यक्षा सुनिताबाई नाईक यांनी शहराला सुसंस्कृत चेहरा दिला, तर स्व. नमिता नाईक यांच्या नगराध्यक्षपदाच्या काळात शहराला विकासाचे नवे पर्व मिळाले. “सुशिक्षित महिला राजकारणात आल्या तर राजकारणाचा दर्जा सुधारेल”, या विचारातून लोकप्रतिनिधी म्हणून उच्च पदांवर महिला कार्यकर्तांना स्थान मिळाले ते भाईंमुळेच. सुप्रियाताई पाटील यांच्यानंतर शेतकरी कामगार पक्षाच्या उच्चशिक्षित पदाधिकारी महिला पुन्हा एकदा अध्यक्षपदी पोहोचली. अर्थखात्याचे सभापतीपद पहिल्यांदा महिलेकडे आले, ही भाईंच्या स्त्री चळवळीच्या विचारांचीच कृती होती, असे म्हणावेसे वाटते. शेतकरी कामगार पक्षाच्या माध्यमातून महिलांना राजकीयदृष्ट्या समाजासमोर आणताना भाईंची निवड कधी चुकली नाही. रायगड जिल्ह्यात अनेक महिला सरपंच ग्रामपंचायतीचे नेतृत्व करताना विकासाचे नवे मॉडेल राबवित आहेत. नागावच्या तरूण महिला सरपंच हर्षदा मयेकर यांचे उत्तम उदाहरण आहे. भाईंचे मार्गदर्शन आणि विश्वास ही शेतकरी कामगार पक्षाच्या स्त्री चळवळीला संजीवनी देणारी आहे.
भाईंनी त्यांची स्नुषा चित्रलेखा पाटील यांच्या क्षमतेचा अंदाज येताच, शैक्षणिक, व्यावसायिक, सामाजिक आणि राजकीय क्षेत्रात उतुंग भरारी घेण्याकरिता त्यांना दिलेले बळ हे बदलत्या राजकारणामधील नवा अध्यायच म्हणावा लागेल. रायगड जिल्ह्यात चित्रलेखा पाटीलांच्या रूपाने अनेक विद्यार्थिनींना गतीचे चक्र फिरविता आले आहे. केवळ सायकल देऊन नव्हे तर, विश्वासपूर्वक आधार बनून चित्रलेखा पाटील विद्यार्थिनींना उज्ज्वल भविष्याकरिता साथ देत आहे. रायगड जिल्ह्यातील महिला आघाडी आता अधिक जोमाने वाढत आहे. रायगड जिल्हा मध्यवर्ती बँकेच्या माध्यमातून भाईंच्या मार्गदर्शनाखाली हजारो महिलांचे बचत गट व्यावसायिक पातळीवर स्थिर होत आहेत. भाईंनी उभारलेली महिलांच्या आत्मनिर्भरतेची चळवळ ही तेवढीच प्रेरणादायी आहे.
आज तळागाळातील महिला, शेतकरी कामगार पक्षाच्या माध्यमातून समाजकारणात आणि राजकारणात पुढे येत आहेत व जनतेचे प्रश्न ज्या तळमळीने सोडवत आहेत, हे भाईंनी दाखविलेल्या विश्वासातून शक्य झाले आहे. माझ्याकडे 3 ऑगस्ट 2023 रोजी महिला प्रमुखपद सोपविताना, भाईंनी मी केलेल्या अल्पशा पक्षकार्याचा मोठा गौरव केल्याची कृतार्थ भावना माझ्या मनात कायम राहील. शेतकरी कामगार पक्षाच्या संघटनात्मक कार्यात, विशेषतः चिटणीस मंडळात व विविध जनआघाड्यांमध्ये महिला कार्यकर्त्यांना स्थान मिळावे, अशी मी आग्रही मागणी पक्ष नेतृत्वाकडे केली आणि भाईंनी या माझ्या भूमिकेचे स्वागत करून अलीकडच्या काळात पक्षसंघटनेमध्ये अधिकाधिक महिलांचा समावेश केला. भाईंच्या या निर्णयाने आज पक्षामध्ये जास्त प्रमाणात महिलांचा वावर सुरू झाला आहे. भाईंच्या दूरदृष्टी नेतृत्वाचा हा परिपाकच म्हणावा लागेल. मला खात्री आहे नजीकच्या काळात शेतकरी कामगार पक्ष तळागाळात मोठी उभारी घेत असताना महिला कार्यकर्त्यांची एक फळी निश्चितपणे सक्रिय राजकारणाचा मोठा आधार होईल. याचे कारण स्त्री चळवळीच्या मागे भाईंचा असणारा स्त्री सक्षमीकरणाचा विचारच असेल.
भाई आज वयाची सत्तरी पार करीत आहेत. या पार्श्वभूमीवर शेतकरी कामगार पक्षाच्या आजच्या अस्तित्वावर प्रश्न निर्माण करणाऱ्यांना मला आज सांगायचे आहे; भाई जयंत पाटील आजही पक्षाच्या विचारांकरिता, पाटील घराण्याच्या परंपरेकरिता आणि बहुजनांच्या अस्तित्वाकरिता आपली राजकीय व सामाजिक लढाई लढत आहेत. चारही बाजूंनी घेरले तरी बाजीप्रभू देशपांडेसांरखी कितीही काळ खिंड रोखून धरण्याची आणि लढण्याची ताकद आमच्या नेत्यामध्ये आहे. आम्हाला भाईंचा सार्थ अभिमान आहे!शेतकरी कामगार पक्षाच्या महाराष्ट्रातील तमाम महिला कार्यकर्त्यांचा भाईंना आजच्या वाढदिवसाच्या मंगल अभीष्टचिंतन सोहळ्याचे दिनी मानाचा लाल सलाम.. लाल सलाम.. लाल सलाम…
अँड – मानसी म्हात्रे
शेकाप राज्य महिला आघाडी प्रमुख